vanuit de toekomst

Toen ik nog op pakweg een derde van mijn huidige leeftijd was, vroeg ik me regelmatig af hoe de toekomst zou zijn. Vooral voor mij persoonlijk, maar ook hoe de rest van Life, The Universe and Everything zich zou ontwikkelen.
Er waren toen oliecrises en autoloze zondagen (geweldig vond ik dat laatste!), en er was het rapport van de club van Rome, "Grenzen aan de Groei" in 1972, dat een deprimerend scenario van de toekomst schetste. Overbevolking, milieuvervuiling en een volledige uitputting van grondstoffen zouden de aarde binnen 100 jaar onleefbaar maken. Het rapport had een enorme impact, het werd enerzijds afgekraakt als onrealistisch, vooral in Amerika, maar anderzijds gaf het een schokgolf die uiteindelijk mede heeft geleid tot de biobak, milieubelasting en de ontwikkeling van duurzame energie.

Het rapport ontmoedigde mijn kinderwens, want mijn kinderen zouden dan eveneens bijdragen aan de teloorgang, en bovendien: in wat voor wereld kwamen die terecht? Dat kon ik ze niet aandoen. Het was in die tijd een gevleugelde uitspraak dat je 'in deze wereld geen kinderen wilde neerzetten.'
Uiteindelijk kreeg ik toch drie dochters, en mijn rationalisatie was dat mijn kinderen wellicht konden bijdragen aan een positieve herschrijving van het doemscenario.

Tot gisteren dacht ik dat het grauwe toekomstbeeld van de club van Rome toch maar mooi geen werkelijkheid was geworden (in mijn herinnering zouden we allemaal binnen zo'n 50 jaar aan honger, vervuiling en energie-armoe te gronde gaan, en daar zouden we dan toch inmiddels in het rijke westen concrete voorbeelden van moeten zien), maar de voorspellingen van de club van Rome zijn nog steeds on target, zo las ik hier, en hier, en vorig jaar is een nieuw rapport verschenen dat de lijnen weer op dezelfde manier doortrekt.

Ook las ik dat het rapport vooral als doel had om een groot publiek te illustreren hoe je de toekomst moet voorspellen als het om exponentiële verbanden gaat, zoals de jaarlijkse procentuele toename van bevolking en luchtvervuiling, en de jaarlijkse procentuele afname van grondstoffen, en hoe tegen-intuïtief snel dat allemaal gaat. Het was toen nog niet zo lang dat men wist om te gaan met dynamische systeemmodellen met recursieve vergelijkingen. Eind jaren zestig hadden computers nog maar amper de rekenkracht om met zulke modellen om te gaan. Nu leert vrijwel elke middelbare scholier dit op de grafische rekenmachine in te tikken, en voilá, in het venstertje staat hoeveel jaren ons nog van de definitieve ondergang scheiden, tenzij wij ons prompt bekeren tot een duurzame levensstijl.

Voorzover ik weet staat in het rapport niets over het broeikaseffect, wat meer dan dertig jaar geleden waarschijnlijk voorbij de horizon van denkbare ontwikkelingen lag.

Deze afgelopen zomer was heet, en het najaar was ongekend warm. De weermannen en --vrouwen reppen opgetogen van weer een nieuwe record, en ik moet zeggen, ik vind het wel fijn, al die warmte.
Maar tegelijkertijd zie ik voor mijn geestesoog soms vanuit de toekomst terug naar nu. In die toekomst ligt half Nederland onder water, en is het Monument op de Dam uitsluitend scuba-duikend te bezoeken. Het is moeilijk voor te stellen hoe wij dan leven, maar wat ik me dan wel voorstel is hoe vreemd het moet zijn om vanuit die toekomst die vrolijke, naieve weerberichten terug te zien. Ach ach, als zij toen wisten waar dat warme weer de voorbode van was.....